GDO haram mı?

Twitter’daki @kuzubudu hesabımda aşağıdaki anketi vererek GDO’lu besinlerin dinen haram sayılıp sayılmayacağını sordum. 

Genetik yapısı laboratuvar ortamında değiştirilen organizmaları ifade eden GDO teknolojisi bitki ve hayvanlarda uygulanmakta, organizmanın gen dizilimi değiştirilerek doğasında bulunmayan özellikler eklenmektedir. Sizce GDO’lu yiyecekler “Helal gıda” sınıfında mıdır?

Cevap olarak da şu şıkları verdim:

1. Evet, helaldir.
2. Hayır, fıtrata aykırıdır.
3. Fikrim yok.

Türkiye pastasının iki tarafından bir çok kişi, gerek anketin altında gerekse DM’den sert denilebilecek cevaplar verdi. Üstelik ankete katılım da (en azından ilk 12 saat için) yaptığım diğer anketlere göre çok daha düşüktü. Bu ankette güzel ülkem her zaman olduğu gibi ikiye bölünmüş değildi. Yorumlardan gördüğüm kadarıyla 4 ayrı görüş vardı;

1. GDO’lu besininin fıtratının değişmiş, dolayısıyla haram olduğunu söyleyenler.

2. Eğer insan sağlığına dokunmuyorsa ve domuz ya da haram bir özkaynaktan gelmiyorsa haram olmadığını söyleyenler.

3. Bu devirde haram helalden çok yararlı – zararlı oluşuna göre değerlendirilmesi gerektiğini söyleyenler.

4. Bu konuda bir fikri olmadığını söyleyenler, fikir beyan edebilecek kadar bilgili olmadığı söyleyenler ve konuşabilecek kadar ilim sahibi olmadıklarını söyleyenler.

Ülkemizde haram, katman katmandır. Mesela büyük günahlar sayılırken genelde “haram = domuz eti yemek” şirkten hemen sonra sayılır. İçki, zina, faiz ve kul hakkı da haramdır ama sanki daha bir az haramdır ülkemiz insanının gözünde. Çünkü hemen herkes bir kenarından dokunmuştur bunlara. Domuz eti konusu diğerlerine göre çok daha kolay yerine getirilebilecek, bir şey kaybettirmeyecek bir yasaktır. O yüzden domuz etinin karışmış olduğu GDO’yu herkes haram kabul eder ama gerisi biraz sallanıyor görüldüğü gibi. 

Ben bu konuda neyin helal, neyin haram olduğunu konuşabilecek biri değilim. Din, uzmanlık alanım değil. O yüzden de bu soruyu Diyanet’e sordum. Sağ olsunlar, cevap verdiler. Cevap aşağıda yazılı. Bence özeti ise şu cümle;  

“Zararları henüz ispatlanmadığından GDO’lu ürünleri tüketmenin haram olduğunu söylemek mümkün değildir.” 

Domuz geni konunun dışında bırakılıyor ama örneğin böcek ve böcek geni hakkında hiçbir şey denmiyor ki, İslam’a göre çekirge dışındaki böcekler de haramdır. En azından karadakiler. 

Bunun yanında bu fetva çok ilginç sonuçlara sebep olabilecekmiş gibi gözüküyor. Çünkü yanlış anlamadıysam fetva örneğin “fried chicken” mağazalarında but daha fazla gittiği ve piyasada lezzetinden dolayı diğer uzuvlardan daha pahalı olduğu için üretilecek 16 bacaklı tavuklara “olur” diyor. Pirzola ve antrikot değerli olduğu için daha ince ve uzun gövdeli boynuzsuz, tırnaksız hatta kulaksız, gözsüz (çünkü bu uzuvlar da var olmaya devam etmek için hayvanın aldığı besinden enerji çekerek verimin düşmesine ve maliyetin artmasına sebep olacaklardır) koyun ve sığırlara, insan sağlığına, diğer canlılara ve ekolojik çevreye zarar vermediği sürece izin veriyor. 

Gelecek, kısa süre sonra gelecek ve bu sorular çok kısa süre içinde, net olarak verilmesi gereken cevaplara muhtaç. “Dünya, nüfusunu doyuramıyor” lakırtısı gitgide yükseliyor. Bunun anlamı GDO’nun yükselişi hızla devam etmek zorunda. Bununla birlikte iş sadece GDO ile de bitmiyor. Daha sırada laboratuvar eti var. Çünkü bu fetva, “laboratuvar ortamında değiştirilmiş organizmaları ifade eden GDO teknolojisi” ibaresiyle hiç doğmamış olanların yemek olarak tüketilmesine de “haram” damgasını vurmuyor. 

Bana gelince, bu konuda konuşmak bana düşmez. Ben lezzet konusunda konuşurum. Daha önce de konuştum. GDO’ya karşıyım. Sağlıklı olduğu, tarafsız ve GDO üretimi yapan şirketlerin kârlılığını hiç önemsemeyen uzman ya da kuruluşlar tarafından saptansa bile. Çünkü yapılan müdahaleler lezzeti arttırmaya değil, miktarı arttırmaya yönelik ve genetikte yapılan her değişikliğin, lezzet olarak bir bedeli oluyor.