YOGA BİR DİN Mİ?

Son yıllarda, özellikle de pandeminin yoğun olduğu dönemlerde yoga batılı insanların gözdesi haline gelmeye başladı. Biz yeni yeni duyarken aslında yüzyılları aşkın kadim geleneğe dayanan bir yaşam felsefesi olarak varlığını sürdürdü ve hâlâ da sürdürmekte. Peki bu kadar göz önünde olan ve insanların popüler olarak gördüğü yoga aslında ne?

Yogaya dair birkaç duyum ve kulaktan dolma bilgi ile yoga bir çeşit:

 – Fitness tarzı akrobasiye kaçan bir spor… Koca bir safsata… Bir burjuva dini…

Peki, bu kadar kadim bir gelenek sizce belli kategorilere girebilir mi? Geldiği ve evrildiği, bulunduğu yüzyıla göre şekillendiği hali ile bir geleneği birkaç cümle ile yadsıyabilir miyiz? Gelin öyleyse yoga neden bir din gibi gözükse de aslında neden bir din değil veya spor gibi dursa da neden tam olarak bir spor değil bir düşünelim.

Yoga en temel anlamıyla bir bilinç hali, birlik bilinci hali de diyebiliriz. Nasıl bir birlik dersek de nefes, zihin, beden halinin ortaklaşması ve aynı anda, aynı yerde, aynı halde bir bütünleşme hali… 

Düşünün gününüzün nasıl geçtiğini… İş yerinde veya okulda veya evde kahve yaparken sadece o anda hiç oldunuz mu? Yani kahve içerken kahve içmek dışında bir şey düşünmeden, planlar yapmadan; sadece kahvenin tadını, aromasını sıcaklığını keşfetmek istediniz mi? İşte yoga da bunu bize sunan bir yöntem, bir yaşam tarzı içermekte… Belli başlı kalıpları yok, yapabildiğin kadar yapıp gidebildiğin kadar gittiğin bir ortak mevcudiyet.

Yoga, birkaç yasayı (evrensel ahlak yasası gibi düşünebiliriz) içeren bir felsefe. Kuralları var, çünkü o kurallar bize –iyi-yi anlatan ve yol gösteren yapıda… Mesela üstünkörü birine değinelim:

Adanma (sevgi) pratiği: Yaşama, yaşadığınız eviniz olan bedeninize, o bedeninize besin olan doğaya, besinleri almanızı sağlayan maddi manevi koşullarınıza ve bunların hepsini yaparken size eşlik eden zihninize adanarak ve onların aslında tek bir nefesten ayrılmadığını fark ederek; o nefesin bize sunduğu tüm koşulları içerdiğini bilerek ve sonucunda şu ana ve şu anın gerekliliğine bir adanma ve sevgi sunma hali. Bir kapıyı açan da aynı el, bir insanla tokalaşan da aynı el, bir insana bıçak çeken de aynı el: O el sevgiyi tanıdıkça ve adandıkça yaşamına bütünüyle o artık bir el bir yabanı değil bir nefes kadar aşina olan bir el…

Hal bu iken yogadaki yasalarda bir zorunluluk olduğunu kim söyleyebilir veya bir dogma yanı olduğunu. Peki yogada neden duaya benzer söylemler (mantralar) var?

İnsan zihni geçmiş veya gelecek arasında bir köprü. Çoğu zaman ve zihnin burada, şu anda mevcut olması için bize destek sunan bazı yöntemler mevcut: meditasyon yapıp zihnin nesnesini tek bire indirgemek ve mevcudiyetini buraya getirmek; mantra gibi kısa net ve melodik sözler ile zihni yine burada tekrarlar ile mevcut hale getirmek. Mantraların sözlerinin anlamları büyük bir çoğunlukla sevmek, bilmek, birlik temellidir. Tekrarlar ve telkinler ile zihnimizi buraya çekmenin yararını bilimsel de psişik deneyim/deneyler ile kanıtlamak mümkün.

İşte bu yüzden temel düsturları var ve zorunluluk gibi veya din gibi gözükse de yüzyılları aşan ve süregelen bir felsefedir. Son olarak da yoga hareketlerine (asanlarına) değinelim:

Bedeni ve zihni burada mevcut halde sunabilmek için birkaç yöntem sunan yoga, bedenin ruhun ve zihnin tezahürü olduğunun bilincinde olması ile de bize bir hareket alanı yaratır. Yoganın hareketleri bedenin sınırlarını kademeli ve bazen yerçekimine meydan okuyan, vücut anatomisine çok da uygun olmayan hallere sokan bazı hareketler sunar. Bunun nedeni ise bedenin de zihin ve ruh bütünlüğünde bir nefesin sonsuzluğu kadar aşkın bir hale gelebileceğini göstermesi. Belli pratikler ve devamlılık ile zihin de beden de ruh da her türlü kalıba girebilir yapıdadır.

Görüldüğü üzere yoga ne bir spor ne bir din ne bir burjuva geleneği ne de bir safsatadır. 

Bütün bunların üzerine ne düşünüp ne düşünmeyeceğini veya hâlâ bir safsata olarak görüp görmeyeceğini seçecek olan da yine sensin. Çünkü kişi sadece kendi fikirlerini değiştirebilir. 

Bilgiyle, sevgiyle ve sağlıkla…