Lazluğun Temel İlkeleri

Yaziya başlamadan once gençlerın çok sorduği bi soruyi cevapliyayim.

– Laz Marks Emice, Tirabizonsipor’un şampiyonluğini nerede kutladun? 

– Meydan’daki Tekno partideydum. Şaka la şaka… Bizum uşaklardan Ozkan Sumer ve Kazim’un mezarina gittum. Biraz sohbet ettuk. 

Bu hafta Karadenizli olmiyan dostlarun çok merak ettuği bi konuyi anlatacım: Lazlarunmantıği nasi işliy, ne oliy da böyle davraniysınız? 

Anlatayim. Oncelikle Lazlar, Rize Pazar’dan, Hopa Kemalpaşa’ya kadar geniş bir coğrafyada yaşiyan, dili ve kader birliği olan etnik bir toplumdur. Rize’nin beyuk bir bölumi ve Tirabzonlilar Laz değildir. 

İstanbul’dan toptanci bir bakişla bütun Karadeniz’e, “Laz” diysınız ama oyle değil. Haa, bize ‘Laz’ demenuzi sorun ediyrık mi? Etmiyrık. Bildığım kadariylan Lazlar da etmiy. 

Laz diyerek kastettuğunuz, ozelluklan Tirabizon ve Rize’de yaşayan insanlar ve oların size komik gelen düşünce biçumidur. Bu algınuzi bozmadan devam edeyim. 

Lazluğun ilk ve en onemli ilkesi; 

1 – Soriya soriylan cevap verırık

Bu sori cumlesi genelluklan, ’sebep’tır. Laz Marksist literaturdeki ‘sebep-sonuç’ ilişkisiylan karişturmayın. Bizumkisinde ‘sebep-sebep’ ilişkisidur. 

Çok da yüklenmemek lazimdur insanumuza, sebep–sonuç ilişkisi kurabilmek için o kadar kitap okuyacak zaman yoktur Karadeniz’de. O yüzden az teori, full pratik vardur. 

2 – Coğrafya kaderumuz, gerginluk karakterumuzdur

Yılın 300 güni yağmur yağay, sis basay. Güneşi en son görmiş olan dedeler, torinlarina nasil bi şey olduğuni anlatiy. Güneş ışınlarindan D vitamini alamaduğumuz içun psikolojimuz doğuştan bozuk oliy.

Bi gün Karadeniz’un dalgalari kabariy, oteki gün dereler taşay. Bonus olarak heyelan var. Her an tetikte olacasun. Bir an dalgunluğuna gelursa geçmiş olsun. 

Ote yandan tarım yapacak duz alan yok, 90 dereceluk yamaçlara çay, misir, fasuyle ekecesun. 

Açluk Oyinlari gibidir Karadeniz’de yaşamak. Sorvayvur’un krali bizum burada düzenlenur. 

Gel da gergin olma. Anlaturken bile sinirlendum, çay ver la baa Netceğuk Hasan. 

3 – Her şeye itiraz ederık

Sen daha tezini hazırlamadan bizumkiler anti tezi hazirlar. Senteze varmak içun önunde uzun bir zaman olacak, çünki bizumkileri ikna etmek devrim kadar zordur. 

4- Düşünduğumuzi filitrelemeden direkt söylerık

Hamsinun F vitamininden midur (fosfor), karalahanadaki K vitamininden midur, yoksa misir ekmeğindeki potasyumdan midur bizum bura insaninda sadece alt bilinç (İd) ve benluk (Ego) 

vardur. Ust benluk (Süperego) çalişmamaktadur. Beyninde hiçbir süzgeç bulunmayan İdris ne etsun, aklina geleni hiç tartmadan soyliy tabii. Siz da oni yanlış anlaysınız.

5- Her şeyun en eyisini biliruk

Sovyetler Birluği’ndeki Çernobil Nukleer Santrali patladuğinda bizum İdris, guvenluk görevlilerine, “Noliy la, açilun bakayim?” diyup santrale girmeye kalkacak kadar kendinden menkul bir özgüvene sahiptur. Sakın ha İdris’e, “La olum, sen nükleer fizikçi misun, ne işun var santralde?” diye sori sormayun. Nedur yani? Santrale biraz bakup hemen öğrenuruk. Sınuçta oni da bi insan evladi yapmadi mi? Biz da yaparık yani, ne var? 

6- İnadumuz bezdurur

Sen F kilavye mi olsun Q kilavye mi diye tartişurken bizumkiler kendilerine göre bir alfabe yaratmiştur bile; a, p, ç, c, t, e, v, k, yumuşag k, h, i, ı, ş, g, l, m, n, ö, o, b, r, s, ş, d, ü, u, f, y, z.

7- Kimsa kimsayi sevmez 

Rizeliler Oflilari, Oflilar Tirabizonlilari, Tirabizonlilar Artvinlileri, Artvinliler Samsunlulari, Hemşinliler Lazları, sonra hepsi birden bahçivani sevmez.