Meta ve para fetişizumi *

İnsan emeğinun ürüni olan metalar, insandan bağimsuz, özgür bir hayata kavuşurlar. Ele avuca siğmaz, zapt edilemez güçler hâline gelen metalar, (Bakınız; Japon robot Asimo) insan evladina egemen bir güce dönişurler. Fetişleşurler.

Tipki insan eli tarafından yaratilmiş olan ve doğaüsti güci temsil eden bir Afrika heykelciğinun, bizzat tanrinun kendisiymiş gibi korki duyulan bir güç hâline gelmesi gibi. 

Bizum futbollan yatup futbollan kalkan ahalinun da anlamasi içun bi ornek daha verecım. Baluğa çikan İdris bir tane kalkan baluği yakalamiştur. Sizun içun siradan bir baluk olan bu kalkan, İdris’un gözine 800 lira olarak görinmektedur. Hatta İdris, daha da ileri giderek, kalkan baluğina sezonluk kombine olarak bakmaktadur. (Kategori 2 / Doğu 1 Tiribüni-Nwakaeme tarafi-800 TL). 

Meta fetişizumi paranun ortaya çikişiyla birlukte şiddetlenur ve gelişur. Para fetişizumi meta fetişizuminun en eksuksuz, en yaniltici biçimidur. 

Para, her şeye kadir bir fetiş olarak ortaya çikar ve insanlara egemen olup onlari köleleşturur. Köle-sahip ilişkisinden farkli olarak bu kez hem parayi elinde bulundurani, hem de parasi olmiyani köle yapmaktadur. Oysa para, bir genel eşdeğerden, bir aracidan başka bir şey değildur.

Hitler’e göbek attururdi

Bu yaniltmacanun en tepe noktasi Nazi Almanyasinda meydana gelmiştur. Bombalanmiş, yikuk dökük Berlin sokaklarinda bir şişe sut, bir tane ekmek almak içun bir bavul dolisi parayla gezinen Hans’i duşunun. Hans, o bavuldaki 1,5 milyon Mark’la 1 sene once Hitler manyağina göbek atturabilurken şimdi ekmek bile alamay. 

Kapitalist uretim tarzi insanlar arası ilişkileri nesneler arası ilişkilere döniştururken, kendi gerçek temellerini gizleyen bir ideolojinun doğmasina yol açar. 

İnsan evladinun emeği sonuci üretilen şeyler, onlari yaratanlardan ayrilmiş, bağimsuz ve denetlenemeyen bir gerçekluk olarak görunmeye başlamiştur.

İnsanluk, kendi beyninun urunleri olan şeyler karşusinda abondone olmiş durumdadur. İnsan evladi sallandukça kapitalist ring hakemi saymaktadur. Kapitalist ring hakeminun ağzinun ortasina Mayk Taysınvari bi yumruk komadukça kendi yarattuğumuz metalar öninde secdeye varup duracık.

Hamsi fetişizumi

Fetişizumin, sadece Doğu Karadeniz’de var olan bir biçuminden bahsedecım; hamsi fetişizumi. Hamsi, Tirabizonli ve Rizeli dişindakilere A, B, D vitamini deposi ve fosfor kaynaği olarak görünür. Fakat Tirabizonli ve Rizeli, hamside doğaüsti bi güç görur. Temel Reis’un ıspanaktan alduği gücün aynisini hamsiden alduklarina inanurlar. Hamsi bu insanlar içun bir fetiştur. Gurbette hamsi görduğinde emice oğlini, teyzesinun kizini görmiş gibi sevinur ve gidup baluk tezgâhindaki hamsiye sarilurlar. Sohbet edup, hal hatır sorar, o haftaki Tirabizonsipor maçi içun Abdullah Avci’ya 11 önerisinde bulunurlar.  

* Fetiş: İlkel toplumlarda, doğaüsti güci ve etkisi bulunduğuna inanilan canli ya da cansuz varluk. Pagınız, TDK (Tirabizon Dil Kurumi). 

(Yılmaz Okumuş)