1946 CHP Şiir Ödülleri: Cahit Sıtkı birinciydi ama kazanan Attila İlhan oldu

1946 yılında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) tarafından düzenlenen şiir yarışmasına, ünlü ünsüz 164 şair katıldı. Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Kutsi Tecer ve Nurullah Ataç yarışmanın jürisinde yer alan isimlerden bazılarıydı...

Dönemin en tanınmış şairlerinden Cahit Sıktı Tarancı ve Fazıl Hüsnü Dağlarca yarışmanın katılımcıları arasındaydılar. Dağlarca yarışmaya“Çakır'ın Destan'ından”  isimli şiiriyle, Tarancı ise“Otuz Beş Yaş Şiiri”yle katılmışlardı. Cahit Sıtkı otuz altı, Fazıl Hüsnü Dağlarca ise otuz iki yaşındaydı. Yarışmada "Otuz Beş Yaş Şiiri” birinci “Çakır'ın Destan'ından” ise üçüncü seçildi.

Onca ünlü şairin arasından sıyrılıp, yarışmada Dağlarca’nın önünde ikinciliği kazanan bir isim vardı ki kimse o güne kadar ismini dahi duymamıştı: Yirmi bir yaşındaki bu genç şairin adı Attila ilhan’dı. O güne kadar adı sanı bilinmeyen bu şairin, Fazıl Hüsnü Dağlarca gibi bir devin önünde yer alması, edebiyat çevrelerinde büyük tartışmalara neden olmuştu. Attila İlhan’ın lise hayatı siyasi nedenler oldukça uzamıştı ve o dönem hala Işık Lisesi’nde öğrenciydi.

Henüz genç yaşında siyasetle ve nezaretle tanışan Attila İlhan, yarışmaya katılmayı hiç istememişti. Şöyle diyordu İlhan: “O yıl CHP, yıllık armağanının şiire verileceğini açıklamıştı, üstünde bile durmamıştım: CHP beni lise birinci sınıfında iken tutuklayan, mahkemeye veren, okuldan kovan faşist diktanın partisiydi, ben ona ancak karşı olabilirdim”. 

Ancak o yaz tatilinde Attila İlhan babasının kaymakamlık yaptığı Sındırgı’da yaşarken, Türkçe öğretmeni amcası Hayrettin İlhan onları ziyarete geldi. Hayrettin Bey, ilkokuldan beri yeğeninin şiirleriyle yakından ilgileniyordu. Her zaman yaptığı gibi o ziyaretinde de Attila'dan bir şiirini okumasını istedi. Attila İlhan, “Cebbar Oğlu Mehemmed”i okuduğunda şiiri çok sevdi ve CHP'nin düzenlediği yarışmaya katılması için ısrar etti. Amcasının ısrarlarına babası da eşlik edince, İlhan onları reddedemedi ve şiirini daktilo edip amcasına verdi. 

Yarışmada Dağlarca’nın önünde ikinciliği kazanan "Cebbar Oğlu Mehemmed" halk edebiyatına öykünen bir dille yazılmıştı ve Fransız işgaline karşı direnen bir Türk delikanlısının hikâyesini anlatıyordu. "Cebbar Oğlu Mehemmed", Attila İlhan’nın kendi sesinden okuduğu şiirlerin arasında yer alıyor.

Attila ilhan, yarışmada ikinci olduğu haberini okullar açıldığı için gittiği İstanbul’da aldı. Haberi aldığında hissettiklerini, ilk şiir kitabı Duvar’ın “Meraklısı İçin Notlar” bölümünde şu şekilde anlatıyor: 

“Sonuçlar açıklanıyor, birinci Cahit Sıtkı, ikinci ben, üçüncü Fazıl Hüsnü! Uzun bir süre ne yapacağımı bilemiyorum, şiirimin Ulus'ta, Ülkü'de, o zamanki diktanın belli başlı yayın organlarında çıktığını görmek, adımı radyodan duymak beni buruk bir heyecana boğuyor”.

“Lise'ye Babıâli gazetecileri benimle mülâkata gelip, muavinlerin önünde hangi ozanları seversin diye soruyorlar. O muavinler ki, 809 Attila İlhan'ın üç yıllık lise öğrenimi boyunca bilmem kaç kere çeşitli nedenlerden Birinci Şube'ye taşınıp durduğunu, orada bir hayli kaldığını bilmektedirler. Doğal olarak, Akif'tir, Fikret'tir vs. diye bazı 'zararsız' adlar söylüyorum. Bu da Orhan Veli'nin o zamanlar yazı yazdığı Ülkü'de bana takılmasına sebep oluyor”.

Orhan Veli yazısında Attila ilhan’ın mülakatıyla ilgili şu satırları yazmıştı: “İkinciliği kazanan Attila İlhan bir gazeteye verdiği beyanat arasında en çok sevdiği şairlerin Tevfik Fikret, Mehmet Akif ve Ahmet Muhip Dranas olduğunu söylüyor. Ama şiiri daha çok Nazım Hikmet'e benziyor”.

Attila İlhan'ın adı edebiyat dünyasında ilk kez o dönem duyuldu. Ancak birçok kişi, yarışmada ikinci olan Attila İlhan’ın gerçek bir kişi değil, bir şairin müstearı olduğunu düşünmüştü. 

Buyurun hangi şiirin daha iyi olduğuna siz karar verin

Çakır'ın Destan'ndan

- Vuzuh, el ve ayak halinde
onu rahatsız ediyordu.

Karar vermişim, öleceğim,
Büyük sular arasında, korkusuz.
Nur ile, uzak yazılar ile,
Bir muska gibi boynumda kalacak,
Bu husus.

Senelerce evvel, tohumların mavi zamanından evvel,
Karar vermişim, gece kuşlarının müsaadesinde,
Etrafıma boş ve büyük kadehler dizeceğim.
Ve seyredeceğim onları sultanlar gibi;
Kurumuş ölülerin içmek hevesinde.

Havadan hafif ve bazı kadınlardan daha eski,
Çırılçıplak doğduğumuza dair;
Cihan boyunca, şehirlerle, dağlarla devam eden,
Vaktin nebatlarla sallanan güzelliği,
Bir yadigarlik ki bilinir.

Aklın zina olduğu yerde,
Taşlar, odunlar gibi yavaş.
Tarihin beyaz ve aydınlık havasından,
Karar vermişim, öleceğim,
Büyük hayvan iskeletleriyle sırdaş.