Karikatürü kurumsallaştıran sanatçı: Atila Özer

KARİKATÜRÜ KURUMSALLAŞTIRAN SANATÇI: ATİLA ÖZER

Yayımladığı dergilerle, çeşitli sergilerle, kazandığı ödüllerle karikatürümüzün ulusal ya da uluslararası alanda tanıtımına, yaygınlaştırılmasına katkısı olan çok sayıda karikatür sanatçısı ya da yayıncı vardır. Ama bir yandan kendisi karikatür sanatının en güzel örneklerini üretirken, bir yandan da bu sanatın kurumsallaştırılması konusunda çabalayan sanatçı sayısı pek azdır. Atila Özer, çizgi yaşamı boyunca bu sorumluluğu da üstlenmiş, karikatürün toplumsal/kültürel yaşamın her alanında örgütlenmesi adına yoğun çalışmalar yürütmüş değerli bir sanatçıdır.

Karikatür Sanatı ve Reklamcılık, İletişimin Çizgi Dili Karikatür, Grafik Üretim Teknikleri, Kuramsal ve Uygulamalı Karikatür başlığını taşıyan kitaplarıyla bu çizgi sanatının yaşamımızdaki yerini irdeleyen sanatçı, karikatürün yalnızca basın alanında kullanılan editoryal bir dolgu aracı değil, değişen ve gelişen çağa koşut olarak kendisini yenileyen çağdaş bir sanat dalı olduğunu gösterdi.

Görev yaptığı üniversitede kişisel olarak akademik en yüksek payeye ulaşırken, akademik titrinin gereğini de yerine getirerek karikatürün bir ders olarak işlenmesini sağladı; bu sanatın da diğer tüm sanatlar gibi “Allah vergisi” değil, öğretilebilir, öğrenimle geliştirilebilir bir alan olduğunu uygulamalı olarak kanıtladı.

Karikatür alanında ilk kez akademik düzeyde bir araştırma ve uygulama merkezi kurdu; yetinmedi, yine bu merkez bünyesinde kurduğu eğitim karikatürleri müzesi ile bu sanatın eşsiz örneklerinin sergilenmesine ve kalıcı olarak korunmasına önayak oldu. Ulusal ve uluslararası platformlarda düzenlediği bilimsel toplantılarla karikatür sanatının işlevinin ve öneminin tartışılmasına katkı sundu.

Tüm bunları yaparken de yirmi beş civarında kişisel sergi açtı, altmışa yakın karikatürüyle yurt içinde ve yurtdışında ödüller kazandı.

Atila Özer, tüm bu çabalarıyla karikatür sanatının altın sayfalarında çoktan yerini aldı. 

HIFZI TOPUZ ANLATIYOR

Atila Özer, 1985’te Anadolu Üniversitesi’nde yüksek lisans dersleri verdiğim dönemde tanıdım. Atila 1982’de Japonya’da 4. Yomuiri Shimbun Yarışması’nda altın ödül, 1984’te de Abdi İpekçi Yarışması’nda birincilik ödülü almış bir gençti. Bir yandan araştırma görevlisi olarak animasyon çalışmaları yapıyor, bir yandan da yüksek lisans derslerine çalışıyordu. Ağırbaşlı, çalışkan, başarılı ve alçakgönüllü bir öğrenciydi. Sınıfta her zaman sessiz sessiz ders dinler, tartışmalar pek katılmazdı. Kendisini tanımam için ona yaklaşmam, güven uyandırmam ve duygularını paylaşmam gerektiğini anladım. 

Öğrencilerimle bu dostluk ilişkileri öğretim görevliliğinden ayrılmamdan sonra da devam etti. Bazıları İstanbul Üniversitesi’nde verdiğim doktora derslerine katıldılar, onlarla artık arkadaştık. Atila doktora derslerine katılmadı ama Eskişehir’de ve İstanbul’da çok sık bir araya geldik. Atila yıllar sonra Odunpazarı’ndaki Karikatür Müzesi’ni kurarak Türk karikatürüne eşsiz bir hizmette bulundu. Bütün karikatürcüler ona destek oldular, ben de karikatürle ilgili bütün kitaplarımı oraya bağışladım. Atila’yı çok erken yitirdik. Yeri doldurulmayacak bir arkadaştı. Onu sevmek, kurduğu müzeyi yaşatmak demektir. Müze yaşadıkça Atila da yaşayacak demektir. 

BAYRAM HAJIZADEH ANLATIYOR

Atila Bey’in yokluğuyla barışmak çok zor. Eserleri, verimli ve semereli faaliyetiyle adını dünya karikatür tarihine altın harflerle yazan bu seçkin insan her birimizin kalbinde daima yaşayacaktır. Her zaman kibarlığı, zengin iç kültürü, geniş bilgisi, yüksek insancıl özellikleriyle seçilen bu büyük sanatkâr, aziz ve iyi kalpli Atila özer Bey’in aziz hatırası önünde baş eğerim. Yorulmadan çalışan, yüksel organizatörlük yeteneği ile her birimiz için örnek olan, görkemli alim Atilla Bey, Türk karikatürünü dünyada tanıtmış, Anadolu Karikatür Müzesini dünya karikatür müzesine çevirmiştir. Hatta 2002 yılında Azerbaycan Karikatürcü Ressamlar Birliği kurulduğu zaman bizi ilk olarak tanıyan, bizimle ilk işbirliği yapmak yönünde adımlar atan, bizim ilk sergilerimiz düzenleyen Atila Özer olmuştur.

TAN ORAL ANLATIYOR

Kaybından büyük üzüntü duyduğum çizer dostum Atila Özer, gerçek mizahçılarda o hep izlediğim gibi ciddi yaşamın gereklerini getirirken, olan bitene bıyık altından gülüp hafiften dalga geçmeyi hiç ihmal etmeyen muzip kişiliği ile çizgi dünyamızda çok değerli bir yere sahipti. Prof. Atila Özer çizgiciliğinin yanı sıra Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nde öğretim üyesi ve Eskişehir Eğitim Karikatürleri Müzesi’nin kurucularındandı ve bu müzenin tutkulu bir yöneticisiydi.

ERAY ÖZBEK ANLATIYOR

Size her zaman destek vermeye hazır bir meslektaşı yitirmek, büyük maddi bir kayıp; ama bir dostun kelamından, selamından ve ortak anılarla süslü sohbetlerinden yoksun kalmanın yanında ne ki? Atila Özer dürüsttü, düzeyliydi, gerçekten çalışkan ve üretkendi. Çok çizdi, yurt içinde ve yurtdışında çok sergi açtı, bir dolu makaleler yazdı, yayımladı. Hiçbir zaman işinde, çizgisinde, hatta giyiminde ve tavrında ciddiyeti elden bırakmadı. Kahkaha ile güldüremediğim ender dostlarımdan biriydi. Her ne kadar uğraşsam, şöyle bir gülümserdi, o kadar…

SEMİH POROY ANLATIYOR

Eskişehir’in adı geçince hemen peşinden Atila akla gelir. Akşehir ile Nasrettin Hoca ilişkisi gibi bir şey. Eskişehir’in adı anıldığında başka birçok şey de anımsanır elbette ama birkaç bin kişi için Eskişehir Atila Özer demektir. Karikatür gibi alçakgönüllü bir “tür” için de birkaç bin kişi hiç de azımsanacak şey değildir! Şimdi Atila’nın yokluğunda, eşi, yerel yönetimler, sevenleri onu bir albümle kalıcı kılınacak portre sergisiyle anıyorlar. Arkadaşları, meslektaşları portre çizerliği hünerlerini bu kez Atila Özer için gösterecekler. Yerel yöneticilerinin, üniversite kadrolarının bitmez enerjisi son yıllarda Eskişehir’i seçkin bir kent yaptı. Atila Özer’in enerjisi ise onu aynı zamanda sıra dışı kentler arasına yerleştirdi. Dünyanın pek az kentinde karikatür müzesi vardır. Böylelikle Eskişehir seçkin bir kent olmanın yanı sıra, sıra dışı bir kent olmasını Atila Özer’e borçludur.

EROL BÜYÜKMERİÇ ANLATIYOR

Çizgi biçemiyle Saul Steinberg’in ülkemizdeki temsilcilerinin ardıllarından biri olan sevgili Atila Özer, düşündüren, farkındalık yaratan yapıtlarının yanında bizlere Türkiye’de ve dünyada eşi zor bulunur bir de müze bıraktı. Eskişehir Karikatür Müzesi onun aşiyanı, sevgilisi ve yaşam sevinciydi. Müzesi’nde yarattığı çizgi dünyası, sürekli karikatür sevdası ve karikatür dostluk zinciri yaratıyordu. Düzenlediği her karikatür sergisi heyecanla beklenen ve özlenen bir sanat şenliğiydi, karnavaldı. Müze tüm zamanını alsa da yaptıklarıyla yetinmeyen, sürekli projeler üreten, zaman yoksulu büyük bir sanatçıydı. 

NEZİH DANYAL ANLATIYOR

Prof. Atila Özer yaklaşık yirmi beş yıllık arkadaşımdı. Usta bir karikatürcü, iyi bir grafiker, bilimsel yanıyla iyi bir araştırmacı, bir kültür adamıydı. Çizgilerini, yazılarını, kitaplarını yayımladı, büyük bir olgunlukla hiç abartmadı, sürekli üretti. Karikatüre gönül vermişti, karikatürün bilimsel yanını önemseyerek Anadolu Üniversitesi Karikatür Sanatını Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin kurulmasına önayak oldu. Bu merkez kanalıyla Anadolu Üniversitesi Eğitim Karikatürleri Müzesi’nin açılmasını sağladı. Öğretim üyeliği yanında bu kurumların müdürlüğünü de yapıyordu. Birçok ulusal, uluslararası etkinlikler onun öncülüğünde yapıldı.

CİHAN DEMİRCİ ANLATIYOR

Çocukluğumuzda çok sevdiğimiz bir oyun vardı. İsim-Şehir diye başlayan alfabetik bir oyun… Şimdi bu oyunu oynayıp Eskişehir dediğimiz zaman benim aklıma ilk gelen isim “Atila Özer” olacaktır. 2011 yılının 23 Nisan’ında erkenden, daha yapacağı çok şey varken bu dünyaya veda eden, karikatür sanatının bu ülkedeki yoğun emekçilerinden Atila Özer… Karikatür uğrunda belli ki o da pek çok dostumuz gibi sağlığını bile hiçe saydı. Eskişehir’de yıllarca karikatüre hayat veren, harika organizasyonlar ve disiplinler gerektiren sergiler düzenleyen, sistemli çalışan, üreten, müthiş çalışkan bir dosttu Atila Özer. Önce Anadolu Üniversitesi’nde karikatüre hayat verdi, ardından onun çabalarıyla Eskişehir’de kurulan Eğitim Karikatürleri Müzesi ülkemizin alanında yüz akı oldu.