Mihail Zoşçenko’dan bir öykü: Yoksulluk

Bugünlerde, kardeşler, en moda kelime nedir, ha?
Bugünlerde en moda kelime tabii ki elektrifikasyon. Tabii bu mesele, Sovyet Rusya’nın elektrikle aydınlatılması büyük öneme sahip, tartışmıyorum bile. Ama bunun kendince önemsiz tarafları da var. Elektriğin pahalı olduğunu söylemiyorum yoldaşlar. Pahalı da değil. Ama söyleyeceğim bu değil.
Diyeceğim şu:
Ben yoldaşlar, büyük bir apartmanda oturuyordum. Bütün apartman gazyağıyla aydınlanıyordu. Kiminde lüküs lambaları, kiminde küçük lambalar, kiminde bir şey yok; bir tek bildiğiniz kandil. Acayip bir dert!
Sonra elektrik bağlamaya başladılar.
Önce bir teknisyen geldi. Geldi gelmesine de, sakin bir adam, hiç de bu önemli işin ehli olacak birine benzemi­yor. Tuhaf tuhaf yürüyor, burnunu çekip duruyor.
Bu arada bizim değerli evsahibemiz Elizaveta Ignatyevna Prohorova da gelmiş, bizim daireye elektrik bağlatmayı önerdi.
“Herkes,” dedi, “bağlatıyor. Ben de,” dedi, “Teknisyen getirdim.”
Peki! Biz de bağlattık. Bağladılar, ışığı açtılar. Hey Allahım, ışık var ya! Şim­diye kadar gözümüz bir şey görmüyormuş.

Eskiden sabah işe gidiyordun, akşam geliyordun, çay içip yatıyordun. Gazyağının ışığında gözün bir şey gör­müyordu. Şimdiyse ışık yanıyor, bir bakıyoruz: birinin ayakkabıları yamalı, duvar kağıdı sökülmüş, yırtıkları ortada, bir tahtakurusu dörtnala kaçıyor, ışıktan kurtuldu kurtulacak; şurada bir paçavra, kim bilir kimin; şurada bir tükürük izi, şurada izmarit, şurada bir pire zıplıyor…

Hey Allahım, ışık var ya! Neredeyse imdat çağıracak­sın. Bu manzaraya bakmak İnsana hüzün veriyor. Mesela bizim odada bir kanepe vardı. Kanepenin bir şeyi yok, iyi bir kanepe sanırdım. Genellikle akşamları otururdum. Şimdiyse ışığı açıyorum; hey Allahım, ışık var ya! Vay vay, vay ki kanepe! Her yeri yırtık pırtık, içi dışı­na çıkmış. Ben böyle bir kanepede oturamam, gönlüm elvermez.

Ama, diye düşünüyorum, zengin de yaşamıyorum. Hiçbir şey de yolunda değil. İş de elimden kaydı kaya­cak.

Ev sahibemiz Elizaveta İgnatyevna da kederli kederli dolaşıyor, mutfakta homurdana homurdana ortalığı topluyor. “Neyiniz var?” diye soruyorum, “Elizaveta İgnatyevna?” Elini sallıyor. “Ben,” diyor, “Hiç böyle fakir yaşadığımı düşünmez­dim.”

Evdeki pılı pırtıya göz gezdiriyorum, aslında, diye düşünüyorum, pek de bir şey yokmuş; ıvır zıvır, bir sürü paçavra. Her şey parlak ışık altında insanın gözü önüne seriliyor.

Eve can sıkıntısıyla gider gelir oldum.

Giriyorum, ışığı yakıyorum, lambaya dua ediyorum, kendimi yatağa atıyorum.

Düşünüp taşındım. Maaşımı aldım, kireç satın aldım, yüklendim, işe giriştim. Duvar kağıdını söktüm, tahtaku­rularını öldürdüm, örümcek ağlarını temizledim, kanepeyi kaldırdım, duvarları badana ettim, kendim geldim. Ruhum bayram ediyor.

İyi oldu ama sonrası yok. Bütün para, efendime söy­leyeyim, suyunu çekti. Ev sahibesi elektriği kesti. “Bütün fakirliğimiz,” diyor, “Elektrikle meydana çıktı. Bu yüzden,” diyor, “Tahtakurularını kendimize gül­dürüyoruz.”

Rica ettim, bir sürü kanıt gösterdim ama nafile. “Daireden taşın,” diyor. “Ben,” diyor, elektrikle yaşamak istemiyorum. Bütün bu tamiratı yaptıracak param yok benim.” İyi de yoldaşlar, bütün paramı tamirata harcayınca taşınmak kolay mı? Ne yapayım, boyun eğdim.

Eh, kardeşler, elektrik iyi de, elektrikle yaşamak kötü. 

1925